Branko Mataja: Ζωή σαν μυθιστόρημα

Όταν ο 43χρονος David Jerkovich έψαχνε για μεταχειρισμένα βινύλια, μια ωραία πρωία του μακρινού 2005, σ’ ένα δισκάδικο του Χόλυγουντ, δεν θα μπορούσε να φανταστεί τι θα του επιφύλασσε η τύχη του.

Η ταλαιπωρημένη κόπια του Traditional and Folk Songs of Yugoslavia, του τράβηξε αμέσως την προσοχή, όχι μόνο γιατί μάζευε τέτοιου είδους βαλκανική μουσική για να ανακαλύψει τις μουσικές του ρίζες – οι γονείς του άλλωστε ήταν από την Κροατία κι εκείνος 2^ης γενιάς μετανάστης στις Η.Π.Α. – αλλά και γιατί ήταν πολύ δελεαστική η τιμή του, μόλις $7 δολάρια. Όταν δε, έφτασε στο σπίτι του και έβαλε τον δίσκο να παίζει, όντας μουσικός και ο ίδιος, έμεινε άφωνος απ’ την τεχνική αρτιότητα και το πως διαχεόταν ο ήχος της κιθάρας μέσα από τα ηχεία του.

Ο Branko Mataja έζησε μια ζωή σαν μυθιστόρημα. Γεννήθηκε το 1923 στην μικρή πόλη Bekar των Δαλματικών ακτών, πριν η οικογένεια του μετακομίσει στο Βελιγράδι. Εκεί έφτιαξε και την πρώτη του κιθάρα σε ηλικία 10 μόλις ετών. Κατά την διάρκεια του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου, οι δυνάμεις του Άξονα κατέλαβαν την Γιουγκοσλαβία και μετά από πολλές περιπέτειες ο νεαρός Mataja κατέληξε να δουλεύει σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στην Γερμανία. Όταν απελευθερώθηκε απ’ τους Αμερικάνους στρατιώτες το στρατόπεδο όπου κρατείτο, δούλεψε για τον αμερικανικό στρατό ως μάγειρας, κουρέας και πωλητής τσιγάρων. Ταυτόχρονα διασκέδαζε τους Αμερικάνους στρατιώτες στα μπαρ που σύχναζαν, με την κιθάρα και το βιρτουόζικο παίξιμό του.

Το 1954 μετανάστευσε στον Καναδά, το 1963 στο Ντιτρόιτ, για να καταλήξει την επόμενη χρονιά στο Λός Άντζελες. Όντας αυτοδίδακτος ηλεκτρολόγος μηχανικός, εκεί στην δυτική ακτή των Η.Π.Α., αφοσιώθηκε στην πραγματική του αγάπη: να κατασκευάζει, να επισκευάζει και να παίζει με κιθάρες. Εκεί είναι που άρχισε να γίνεται πραγματικότητα το αμερικάνικο όνειρο. Είναι γεγονός πως κάποιες custom made κιθάρες του έφτασαν μέχρι και τα χέρια του Johnny Cash.

Όσον αφορά την μουσική, ποτέ δεν πίστεψε ότι θα τον έκανε πλούσιο. Του άρεσε να συνθέτει για να ανακαλύπτει καινούργιους ήχους, όπως ένας τρελός επιστήμονας κλείνεται στο εργαστήρι του και αναλώνεται σε πειράματα. Όταν έπιανε την κιθάρα στα χέρια του, αυτομάτως μεταφερόταν σ’ έναν άλλον κόσμο.

Στα μέσα των 90ς η υγεία του επιδεινώθηκε. Εξαιτίας ενός γλαυκώματος στα μάτια σταμάτησε να δουλεύει και να παίζει μουσική. Παρότι θα μπορούσε να παίζει κιθάρα ακόμα και με κλειστά μάτια, η περηφάνια του δεν του επέτρεπε να βασιστεί σε κανέναν κι έτσι σιγά σιγά επήλθε η φθορά. Κατάθλιψη βαριάς μορφής και μια καρδιακή προσβολή αργότερα, το 2000, ήρθαν να του δώσουν την χαριστική βολή. Ο άνθρωπος που ξέφυγε απ’ τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, δεν άντεξε να ζήσει χωρίς μουσική, δείγμα κι αυτό της ζωτικής σημασίας που είχε γι’ αυτόν η Απολλώνια αυτή τέχνη.

 Αυτές τις μέρες η Numero Group κυκλοφορεί την συλλογή

Branko Mataja: OVER FIELDS AND MOUNTAINS

File under: Ennio Morricone spaghetti westerns, the electrified belly dance music of Omar Khorshid, and ’90s bedroom psychedelia.

https://brankomataja.bandcamp.com/album/over-fields-and-mountains

O Branko Mataja δεν θέλησε ποτέ να γυρίσει πίσω στην Γιουγκοσλαβία.

Zork

Εκπομπή: "Bananafish" , Τετάρτη 20:00-22:00